Pierwsze polskie nieocenzurowane wydanie debiutanckiej powieści Mario Vargasa Llosy!

​

Niektórzy twierdzą, że boom latynoamerykański zaczął się właśnie od powieści Miasto i psy. Debiutanckie dzieło Vargasa Llosy stanowi niemal idealne uosobienie pewnej kluczowej zmiany w literaturze latynoskiej, która przyczyniła się do wielkiego jej rozkwitu mniej więcej w połowie XX wieku.

Z pozoru bowiem jest to typowa powieść realistyczna oparta na doświadczeniach autora. Akcja rozgrywa się w szkole wojskowej imienia Leoncia Prady. Uwaga czytelników skupia się na grupce adeptów owej placówki. Poznajemy panujące między nimi relacje (oparta na przemocy dominacja starszych nad nowymi), a także śledzimy prowadzące do tragedii dramatyczne wydarzenia sprowokowane kradzieżą pytań egzaminacyjnych. Pierwszoplanowe postaci pochodzą z różnych regionów kraju i warstw społecznych, co pozwala autorowi nie tylko przedstawić bogatą galerię charakterów, ale także, w oparciu o tę reprezentacyjną grupę, naszkicować obraz współczesnego Peru.

Na przykładzie małej i zamkniętej społeczności szkolnej Vargas Llosa pokazuje jednak zjawisko znacznie poważniejsze i szersze. Jak w soczewce obserwujemy mechanizmy dławiące społeczeństwo Peru - czy każdego innego kraju - pod rządami dyktatury. Hermetyczna szkoła, jej buńczuczno-żołdacki patriotyzm, budowanie stosunków międzyludzkich na przemocy i przymusie, cała ta kultura ciasnego militaryzmu - wszystko doskonale odzwierciedla polityczną i społeczną atmosferę kraju. 

Skandal wokół powieści związany był oczywiście z jej „niepatriotycznym" wydźwiękiem, ale pierwsze reakcje dowodzą głębokiego jej niezrozumienia. José Donoso w Mojej osobistej historii boomu przytacza anegdotę o tym, jak to pewien peruwiański dyplomata zżymał się, że Miasto i psy niedokładnie i nieprecyzyjnie opisuje limską dzielnicę Miraflores. W latach sześćdziesiątych bowiem przywiązanie do wąsko pojmowanego realizmu na dziewiętnastowieczną modłę było w krajach latynoskich wciąż silne, a awangarda dopiero nadchodziła. Miasto i psy sygnalizuje już bardzo wyraźnie najważniejsze tematy podejmowane przez Vargasa Glosę - wyczulenie społeczne, niechęć do szeroko pojętego militaryzmu a także skłonność do mocnych fabuł.